Masz pojazd? Masz obowiązki. Układ klimatyzacji

18 kwietnia 2020

Masz pojazd? Masz obowiązki. Układ klimatyzacji

Układ klimatyzacji – jednym z rozwiązań, bez których chyba nikt obecnie nie wyobraża sobie podróżowania zwłaszcza w upalnych miesiącach, jest klimatyzacja samochodowa. 

Ten wynalazek, niegdyś uważany za fanaberię i atrybut luksusowych aut, obecnie stanowi standardowe wyposażenie ogromnej większości pojazdów. Warto jednak pamiętać, że układ klimatyzacji wymaga regularnych kontroli i czynności serwisowych.

Kierowcy i pasażerowie doceniają dobrodziejstwo przyjemnego chłodu wydostającego się z nawiewów, lecz nie zawsze wiedzą, jak klimatyzacja działa i z czym wiąże się jej użytkowanie.

Krótka historia klimatyzacji

Pisząc w wielkim skrócie, najpierw Benjamin Franklin wraz John Hadleyem w połowie XVIII wieku odkryli, że parujące, bardzo lotne ciecze są w tanie schłodzić inne obiekty. Z kolei w 1820 Michael Faraday przeprowadził eksperyment polegający na sprężaniu oraz skraplaniu amoniaku, co doprowadziło do zmniejszenia temperatury powietrza. Pierwsza klimatyzacja wykorzystująca te zjawiska powstała dopiero w 1902 r. wynalazek Willisa Havilanda Carriera służył do chłodzenia drukarni.

Zaprojektował on specjalną instalację dla drukarni, która kontrolowała temperaturę oraz poziom wilgoci. Natomiast pionierskie użycie klimatyzacji samochodowej miało miejsce w 1933 r., gdy układ chłodzenia powietrza w kabinie zaoferowano jako luksusowy dodatek w niektórych limuzynach. Przełom nastąpił w latach 50. za sprawą modelu Chrysler Imperial Airtemp. Samochód ten był pierwszym pojazdem, w którym układ klimatyzacji stał się elementem wyposażenia podstawowego.

Od tego czasu popularność klimatyzacji stale rosła, a pod koniec lat 60. XX w. element ten był już na wyposażeniu blisko połowy samochodów w Stanach Zjednoczonych. Współcześnie ponad 80% aut zjeżdżających z linii montażowych posiada instalację do schładzania kabiny pasażerskiej.

Jak działa układ klimatyzacji?

W samochodach, domach czy też w lodówkach wytwarzanie chłodu opiera się na podobnej zasadzie. Mało tego, wciąż opiera się na procesie odkrytym dwieście lat temu. A zatem rozprężający się, wysoko lotny czynnik w układzie, zmieniając stan skupienia, schładza ciepłe powietrze.

Czynnik roboczy krąży między parownikiem, który można obrazowo uznać za odpowiednik zamrażalnika w lodówce (ponieważ to on odpowiada za schłodzenia powietrze wdmuchiwanego przez wentylator), a skraplaczem, który ponownie schładza czynnik po jego przejściu przez parownik.

W efekcie parownik oddaje chłód i „zabiera” ciepło z kabiny, które za pomocą skraplacza jest rozpraszane poza schładzaną strefą. Parownik znajduje się wewnątrz pojazdu, a skraplacz pod jego maską – możliwie najbliżej wlotu powietrza.

Aby cykl sprężania i rozprężania mógł się powtarzać, niezbędne są odpowiednie podzespoły. Jeden z nich to działający jak pompa kompresor, który ponownie spręża czynnik. Drugi to zawór rozprężający, umożliwiający bardzo szybką reakcję i rozprężenie czynnika roboczego, a tym samym zmianę ciśnienia i duże schłodzenie gazu trafiającego do parownika. Dodatkowo w nowoczesnych rozwiązaniach stosuje się również osuszacz, pełniący funkcję filtra drobnych zanieczyszczeń i separatora wilgoci.

Rodzaje czynników w klimatyzacji

Użytkując pojazd z klimatyzacją dobrze jest wiedzieć, jakiego czynnika roboczego on wymaga. Dotychczas najpopularniejszym był ten oznaczony jako R-134a. Jednak mimo jego zalet, takich jak wydajność, dostępność i niski koszt, to w pojazdach homologowanych od 2011 r. Unia Europejska nakazała stosowanie czynnika HFO-1234yf. Przyczyną tego są wymogi ochrony środowiska, a zwłaszcza szkodliwość czynnika R-134a dla warstwy ozonowej.

Jego parametr Global Warming Potential, oznaczający wpływ na zwiększanie efektu cieplarnianego oceniono na 1430, natomiast w przypadku HFO-1234yf wartość ta wynosi 4. Niestety, za tak minimalne oddziaływanie na środowisko wymaga pewnych poświęceń, zwłaszcza finansowych, ponieważ nowy czynnik jest droższy od R-134a. Dodatkowo HFO-1234yf odznacza się mniejszą o ok. 10% wydajnością, co może powodować nieco wyższe spalanie w pojazdach z układami z tym czynnikiem.

Co więcej, oba czynniki różnią się też temperaturą samozapłonu. W przypadku czynnika r134a temperatura ta wynosi 770 stopni Celsjusza, przez co uznawany jest za gaz niepalny. W przypadku czynnika R1234yf temperatura samozapłonu wynosi 405 stopni Celsjusza. Niższa temperatura samozapłonu powoduje, że obsługa klimatyzacji z tym czynnikiem wymaga innej maszyny do serwisowania klimatyzacji.

Odgrzybianie klimatyzacji

Podczas pracy klimatyzacji nieustannie zachodzą wspomniane już procesy rozprężania i schładzania, a następnie wymiany cieplnej i ponownego sprężania, co wiąże się z powstawaniem dużej ilości wilgoci. Są to warunki sprzyjające nagromadzeniu i wzrostowi populacji grzybów pleśniowych unoszących się w powietrzu.

Organizmy te wytwarzają zarodniki i substancje toksyczne, które są wdychane wraz z powietrzem wdmuchiwanym do kabiny przez wentylator układu klimatyzacji. Powstaje więc szkodliwy bioaerozol, wnikający do naszego układu oddechowego i powodujący reakcje alergiczne oraz prowadzący do górnych infekcji dróg oddechowych.

Dlatego też podróżowanie w warunkach narażenia na wdychanie powietrza nasyconego rodnikami grzybów jest mało komfortowe nie tylko z uwagi na uciążliwy zapach wydobywający się z nawiewów, ale także ze względu na ryzyko zachorowania wskutek długotrwałego przebywania w niekorzystnym mikroklimacie kabiny auta z „nieczyszczoną klimatyzacją.”

W związku z tym bardzo ważne staje się regularne odgrzybianie klimatyzacji połączone z wymianą filtrów kabinowych. Istnieje kilka metod prowadzenia tego procesu, zależnie od poziomu zanieczyszczenia układu oraz od skali i trwałości efektu, który zamierzamy osiągnąć.

Pierwsza metoda, określana mianem chemicznej, polega na wprowadzeniu do układu preparatu w postaci pianki, który ma na celu oczyszczenie kanałów układu i dotarcie do parownika w celu jego zdezynfekowania. Jest to metoda najszybsza, najtańsza i często wykorzystywana przez kierowców w ramach działania na własną rękę, ale przez uznawana za mało skuteczną i krótkotrwałą.

Druga metoda to ozonowanie klimatyzacji – przy wykorzystaniu urządzenia zwanego ozonatorem do kabiny i układu klimatyzacji wprowadza się ozon, który jest gazem biobójczym o silnych właściwościach utleniających, błyskawicznie radzącym sobie z unicestwianiem grzybów i innych drobnoustrojów oraz zapachów.

Ozonowanie trwa zwykle kilkadziesiąt minut i jest wysoce skuteczne. Po zabiegu przez krótki czas w kabinie jest wyczuwalny specyficzny zapach.

Trzecia metoda to odgrzybianie ultradźwiękami. W tym przypadku również wykorzystuje się specjalistyczne urządzenie, które emituje ultradźwięki, rozbijające parujący płyn dezynfekujący do postaci mikroskopijnej mgiełki. Środek biobójczy w takiej formie dociera do zakamarków układu klimatyzacji, a także dezynfekuje wnętrze samochodu i usuwa nieprzyjemne zapachy.

Masz pojazd? Masz obowiązki. Układ klimatyzacji – Serwisowanie 

Układ klimatyzacji wymaga okresowej diagnostyki, a niekiedy napraw. Regularnie, raz do roku należy sprawdzać szczelność klimatyzacji przez odciągnięcie czynnika chłodzącego w celu pomiaru jego ilości, a także dzięki wytworzeniu próżni pozwalającej też na pozbycie się wilgoci z układu.

Następnie klimatyzację ponownie napełnia się odpowiednim czynnikiem roboczym z olejem. O niezbędnej ilości czynnika informuje naklejka umieszczona w komorze silnika albo instrukcja serwisowa producenta pojazdu. Przy okazji następuje również wymiana filtra kabinowego.

Z kolei osuszacz powinien być wymieniany co trzy lata. Jeśli klimatyzacja nie funkcjonuje poprawnie, szyby parują, a z wentylacji wydobywa się nieprzyjemny zapach, są to wyraźne sygnały, że musimy zainterweniować i wybrać się do serwisu. Należy bowiem zdiagnozować stan kompresora, osuszacza, parownika, skraplacza oraz przewodów klimatyzacji.

Co więcej układ klimatyzacji pracuje w uciążliwych warunkach, w skrajnych temperaturach i przy dużych wahaniach ciśnienia. Dlatego każdy użytkownik powinien wiedzieć, jak prawidłowo używać klimatyzacji. Po pierwsze, jak najczęściej, ponieważ to wydłuża jej żywotność. Czynnik roboczy w układzie zawiera w sobie również olej, smarujący wszystkie wymagające tego podzespoły klimatyzacji, co zapobiega nadmiernemu tarciu i zużyciu np. kompresora. A ciągła praca układu zapewnia jego nieustanne smarowane i ochronę.

Pamiętajmy też, że serwisowanie klimatyzacji powinno być przeprowadzane w odpowiednio przygotowanych pod względem technicznym i merytorycznym zakładzie, gdyż jest to proces wymagający nie tylko specjalistycznych urządzeń, ale i prawdziwych specjalistów.

Umów się na serwis klimatyzacji 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *